De brilkaaiman is een krokodilachtige van gemiddeld anderhalf tot twee meter lang. Zijn leerachtige, gevlekte huid is donkerbruin tot zwart. In vergelijking met krokodillen heeft de brilkaaiman een korte en brede snuit. Als hij jong is, eet hij insecten en slakken. Naarmate hij groter groeit, eet hij met zijn vlijmscherpe tanden grotere prooien: vissen, krabben, hagedissen en capybaras. In het paarseizoen hebben mannetjes en vrouwtjes meerdere partners. Het vrouwtje legt tien tot dertig eieren en bewaakt het nest vanaf een afstand. De temperatuur van het nest bepaalt het geslacht van de jongen.